Archief voor september 2009

A giant leap voor de Europese Grondrechten

Vrijdag, 18 september, 2009

In de eerste Straatsburgzitting van het nieuw gekozen Europees Parlement zijn bijna terloops twee enorme stappen vooruit genomen voor de Europese Grondrechten. Daarmee heeft het Europees Parlement voor de periode 2009-2014 de toon gezet. In deze week heeft het nieuwe Parlement duidelijk te kennen gegeven dat de Grondrechten wel degelijk een Europese aangelegenheid zijn, en dat nationale staten niet het recht hebben onbekommerd de Grondrechten te schenden onder het voorwendsel van subsidiariteit.

Ten eerste komt er voor het eerst een Eurocommissaris voor de Grondrechten. Hiermee heeft de herbenoemde Voorzitter van de Europese Commissie Barroso de eis ingewilligd van de Europese Liberalen (ALDE). (Ik heb daar zelf hard op aangedrongen, en ben dus ook wel trots en blij dat het er nu echt van gaat komen). Op dit moment zijn diverse Eurocommissarissen verantwoordelijk voor de Grondrechten, en daarmee dus eigenlijk niemand. Het creëren van een zelfstandige portefeuille Grondrechten is een erkenning van het groeiende belang van de grondrechten als Europees thema. In de komende maanden wordt bekend wie de kandidaat Eurocommissaris zal zijn voor deze portefeuille. Hij/zij zal vervolgens in een hoorzitting in het Parlement aan de tand worden gevoeld. Ik hoop op een soort Neelie Kroes voor de Grondrechten, iemand die zich echt hard maakt en optreedt als waakhond voor de Grondrechten.

Daarnaast heeft het Parlement vandaag een resolutie aangenomen waarin de homofobe Litouwse wet voor de “bescherming van kinderen” scherp wordt veroordeeld. Nu hebben we wel vaker resoluties aangenomen waarin homohaat wordt veroordeeld. Het bijzondere aan dit geval is dat er impliciet wordt erkend dat het naleven van de Grondrechten wel degelijk een EU zaak zijn. In het debat over de resolutie kwam er fel verzet vanuit conservatieve hoek. Zij voeren het argument van subsidiariteit aan: de EU heeft zich niet met nationaal beleid te bemoeien. Maar met het aannemen van deze resolutie stelt het Europees Parlement klip en klaar dat de EU wel degelijk moet toezien op de naleving van de Grondrechten in de Lidstaten. Het geeft daarmee steun aan Eurocommissaris Barrot, die met enige omhaal te verstaan gaf dat de Europese Commissie zal ingrijpen als deze wet van kracht wordt (hij zei het minder rechtstreeks, maar voor de goede verstaander van Eurospeak was het glashelder).

In één week zijn de grondrechten hoog op de politieke agenda gezet, en ondubbelzinnig verklaard tot verantwoordelijkheid van Europa. De anti-homowet in Litouwen is een beetje de lakmoesproef voor Europa: blijft de Europese gemeenschap van waarden een abstract begrip in plechtige politieke verklaringen, of wordt het Europa van gemeenschappelijke waarden een realiteit en waakt Europa actief over het naleven van die waarden? Het lijkt erop dat een eerste bescheiden stap is gezet op weg naar een daadwerkelijk Europa van gedeelde waarden.

Tags: ALDE, barroso, europa, Europese Liberalen, grondrechten
Gepost door admin | No Comments »

Een Hete Herfst? Barroso en het Europees Parlement

Donderdag, 17 september, 2009

Het Parlementaire seizoen in Brussel is rumoerig van start gegaan met de discussies rondom de kandidatuur van Jose Manuel Barroso voor het voorzitterschap. Oppervlakkig gezien lijkt het op kinderachtig touwtrekken om posten en poppetjes (en natuurlijk gaat het als altijd óók om de knikkers). Maar er is meer aan de hand. Het Europees Parlement weigert nog langer blindelings een stempel van goedkeuring te geven aan een kandidaat wiens voordracht simpelweg de uitkomst was van een politieke ruilhandel. Voor het eerst eist het Parlement een politiek programma, een soort regeringsverklaring, van de toekomstige leider van de Europese Commissie. Voor het eerst gaat de stemming niet om de persoon, maar om de inhoud. Naast de gebruikelijke koehandel over baantjes is er een open debat over de politieke prioriteiten en de koers voor de komende vijf jaar. Het Europees Parlement geeft voor het eerst een echt politiek-inhoudelijk mandaat aan de Voorzitter van de Europese Commissie, in plaats van de gebruikelijke stempel van goedkeuring.

Tot nog toe waren de leden van de Europese Commissie weliswaar oud-politici, maar de politieke samenstelling van de Commissie was uiterst breed, en was eerder ambtelijk dan politiek van aard. De goedkeuring van de Commissievoorzitter en van het College was een formaliteit. Doordat alle partijen wel min of meer vertegenwoordigd waren in de Commissie, was er doorgaans brede steun en weinig discussie.

In 2004 kwam daar verandering in. Barroso kreeg in de zomer van dat jaar de goedkeuring van het Europees Parlement, en hij ging met de nationale hoofdsteden aan de slag om het College van Eurocommissarissen te vormen. Barroso had weliswaar geen gedetailleerd werkprogramma op papier gezet, maar allengs werd duidelijk dat hij inzette op een centrum-rechts economisch profiel. Hij leek te mikken op de steun van Christen Democraten en Liberalen, in plaats van de gebruikelijke consensus tussen alle fracties. Hij zocht een mandaat voor zijn economisch programma. Hiermee zouden er voor het eerst meerderheids- en oppositiepartijen ontstaan in het Europees Parlement. Het hele feest ging echter niet door, toen de Liberalen afhaakten om de kandidaat Eurocommissaris Buttiglione.

De huidige discussies over het programma van Barroso maken het proces meer politiek dan ooit tevoren, en maken van het Europees Parlement steeds meer de politieke arena die een Parlement moet zijn. De verschillende fracties hebben een aantal zeer concrete zaken binnen gehaald, zoals de post van Eurocommissaris van de grondrechten. Barroso moet zich publiekelijk committeren aan zijn toezeggingen. Of hij zich daaraan gaat houden is een tweede, maar dit is absolute winst in termen van transparantie.

Voor alle duidelijkheid: voor D66 is Barroso niet de juiste man voor de job. In de afgelopen vijf jaar was hij passief en terughoudend als het om gevoelige kwesties ging, en liet zijn oren hangen naar de nationale hoofdsteden. Hij hield zijn beloftes niet en was ondanks zijn vurige speeches nauwelijks ergens op vast te pinnen. Vijf jaar geleden heeft D66 zijn kandidatuur niet ondersteund, en hij heeft ons in de afgelopen vijf jaar weinig reden gegeven onze mening te herzien.

Maar het proces rondom zijn benoeming heeft voor de democratie ontegenzeggelijk winst opgeleverd, en – ironisch genoeg – de Commissievoorzitter niet verzwakt maar versterkt. Misschien gaat Barroso volgende week een meerderheid halen, wellicht met de hakken over de sloot. Maar op de lange termijn zou wel eens kunnen blijken dat een Voorzitter die campagne heeft moeten voeren voor zijn politieke overtuigingen, en een eenvoudige meerderheid behaalt, een sterker mandaat heeft als politiek leider, dan Voorzitters wier goedkeuring met unanimiteit een ambtelijke formaliteit was.

Tags: barroso, eu, europees, parlement
Gepost door admin | No Comments »