Zalig zoet: Verkade, koekjes en Zaanse trots

Zoals Amsterdammers kankeren kunnen Zaankanters zeuren. Teruglezend beginnen mijn blogjes ook wel een wat zeurderige ondertoon te krijgen. Ik heb tot nu toe vooral kritiek op politieke of maatschappelijke huisjes geuit. Daarom liep ik al een paar dagen met iets lekkers in mijn hoofd, een zoet en luchtig onderwerp: Koekjes en chocola!

Onlangs heb ik eindelijk weer een museumjaarkaart aangeschaft. Nu de jongste anderhalf is durfde ik het wel weer aan een museum te betreden. Met A. en de kids waren we bij het Zaans museum beland met het door Koningin Beatrix pas geopende aangrenzende Verkade paviljoen. De jongste had nog nergens oog voor maar de middelste (tweeënhalf) vond het reuze spannend allemaal. Eerst even rennen door het Zaans museum waar vooral de molens hem aanspraken (‘draaimolens’ zoals hij ze noemt). Vervolgens door naar het Verkadepaviljoen zelf waar de nostalgische koek- en chocoladefabriek helemaal nagebouwd is. Er hangen de gele jasjes van de meisjes van Verkade, oude fabrieksfoto’s zijn er te bewonderen, koektrommels en beschuitblikken te zien, maar ook een originele lopende band waar de mariakaakjes en de Verkaderepen vanaf rolden – “koektrein” noemde Middelste die.

En het grappige is dat ik overvallen werd door Zaanse trots, ook al ben ik import. Ik vind het ongelooflijk boeiend dat de Zaanstreek het oudste industriële gebied van Europa, dus ter wereld is. Omdat het houtzagergilde in Amsterdam de komst van molens tegenhield, dat zou maar werkgelegenheid kosten, verrezen de houtzaagmolens in Zaandam. Logistiek gunstig gelegen en als dorp had Zaandam geen gilden. Maar wel een ondernemende bevolking die inspeelde op de nieuwe ontwikkelingen. De nieuwe industrie trok ook weer andere bedrijvigheid aan en zo werd de Zaanstreek één groot industrieel gebied, het eerste (en nu dus oudste) van Europa. Wie kent er niet de Zaanse mosterd, Lassie, Duyvis en niet te vergeten Verkade die nu een lint van industrieel erfgoed aan de Zaan vormen.

Zijn ze daar in Amsterdam nou armer van geworden? Heeft de ondergang van het houtzagergilde door de molens aan de Zaan Amsterdam in de afgrond gedreven? Integendeel, spoedig brak de gouden eeuw aan en Amsterdam werd de rijkste en machtigste stad ter wereld.

De molens aan de paden, die langs de Zaan liggen, zijn weliswaar verdwenen, maar enkele paden midden in het Centrum van Zaandam, zoals het Stuurmanspad, ademen nog de sfeer uit van weleer. Zoals ik eerder al blogde zijn in het post-industriële tijdperk vele oude pakhuizen en fabrieken in oude luister hersteld als broedplaats van creatieve industrie. De Zaan heeft nu een veel meer openbaar karakter gekregen, terrasjes verrijzen, er worden fluisterbootjes verhuurd en de Zaanhopper vormt een lijndienst over water. Dankzij Europese subsidies is er nu ook walstroom waardoor het voor de beroeps- en pleziervaart aantrekkelijker is om aan de Zaan de nacht door te brengen. Een van de meest spraak- en smaakmakende van het moment is de oude Verkadefabriek, tegenwoordig de Zaanse chocoladefabriek genoemd, waar onder andere het hippe restaurant de Koekfabriek is gevestigd.

Verkade, sinds 1990 onderdeel van United Biscuits, leeft gewoon voort. De ‘Verenigde Koekjes’ maken nog steeds koekjes onder de naam Verkade; een deel van de oude Verkadefabriek, recht tegenover restaurant de Koekfabriek is nog steeds in bedrijf. Op menig dinsdagochtend mogen wij Zaankanters daarvan getuige zijn als de stad eventjes gedompeld wordt in de geur van Sultana’s, wat ook wel wat heeft. En mede dankzij deze ‘Verenigde Koekjes’ kwam het nieuwe Verkadepaviljoen er, een ode aan de historische Zaanse industrie. Het zou heel dom zijn om ook nu bang te wezen voor veranderingen waarmee wij op dit moment ons geld verdienen. Om vast te houden aan wat we gewend zijn en niet in te spelen op veranderingen en deze als kansen te benutten. Daar wordt niemand armer van, integendeel. Behalve natuurlijk de houtzagers die vasthouden aan het handmatig zagen.

Waarmee ik maar wil zeggen dat bedrijfsovername en Europa niet per definitie een einde aan een merkbeleving hoeft te betekenen, of het opgeven van je nationaliteit. Dankzij de EU leven “onze” meisjes van Verkade juist als nooit te voren.

Tags: Broedplaatsen, EU, Industrieel erfgoed, Kinderen, Zaan, Zaanstad

Dit bericht is geplaatst op Tuesday, September 15th, 2009 om 4:44 pm en is geplaatst in categorie Uncategorized. U kunt reacties op dit bericht volgen met de RSS 2.0 feed. U kunt hier een reactie achterlaten.